'De IJsberg' was streng voor vreemdelingen

08-03-2018

Aan de Dodeweg in Leusden ligt de Amersfoortse begraafplaats Rusthof. Onderzoeker Remco Reiding en fotograaf Marco Hofsté gaan op zoek naar de verhalen achter de grafstenen van bekende en bijzondere mensen op een van de mooiste begraafplaatsen van het land. Deel 23: Bert Haars.

Elberta Alijda Haars was een van de eerste prominente vrouwen in de Nederlandse politiek. In de mannencultuur van de Tweede Kamer werd ze met haar onbuigzame immigratiebeleid al gauw aangezien voor een kenau. Dat ze ongehuwd bleef en zich Bert liet noemen, hielp ook mee haar af te schilderen als een vrouw met haar op de tanden.

Haars groeide op in Amersfoort, waar haar vader gemeentesecretaris was. Ze was de oudste van vier dochters, volgde het gymnasium en ging in Utrecht rechten studeren. Van 1937 tot 1977 werkte ze als advocaat en procureur.

Na een lange bestuurlijke carrière bij gemeente en provincie kreeg ze in 1967 eindelijk de kans om Tweede Kamerlid te worden. ,,Ze is een haaibaai, maar ze kan wel wat”, zei een PvdA-Kamerlid na haar eerste optreden in de Kamer.

Landelijke bekendheid kreeg Haars als staatssecretaris van justitie in het eerste kabinet-Van Agt (1978-1981). Als zodanig moest de CHU/CDA-politica het restrictieve immigratiebeleid verdedigen in een tijd dat het aantal binnenkomende vreemdelingen voor het eerst fors toenam. Ze nam het op voor 'echte' politieke vluchtelingen en was streng voor andere immigranten.

Haar besliste optreden en de vaak koele manier waarop zij haar beleid verdedigde, werden aangezien voor liefdeloosheid. “Het doet pijn dat men dat beleid op één persoon betrekt. Dat is niet eerlijk”, zei Haars daarover zelf.

Haar rechtlijnigheid leverde een waslijst aan bijnamen op: juffrouw Ooievaar, haaibaai, De IJsberg, de Geharnaste kip, IJsheilige van het CDA. Gevleugeld werd haar uitspraak 'Ik heb al zo'n vol land'.

Aan het einde van de regeerperiode nam Haars afscheid van de landelijke politiek. Van 1986 tot 1989 was Haars nog waarnemend burgemeester van Kockengen, in afwachting van een gemeentelijke herindeling. In 1997 overleed ze op 83-jarige leeftijd in haar woonplaats Breukelen. Haars werd op Rusthof in besloten kring in het graf van haar ouders bijgezet.

Naam: Elberta Alijda (Bert) Haars

Geboren: Lochem, 1 september 1913

Overleden: Breukelen, 3 juni 1997

Graf: Rusthof, Afdeling IX, grafnr. 27