Land rouwt om verdronken held

21-11-2016

Aan de Dodeweg in Leusden ligt de Amersfoortse begraafplaats Rusthof. Onderzoeker Remco Reiding en fotograaf Marco Hofsté gaan op zoek naar de verhalen achter de grafstenen van bekende en bijzondere mensen op een van de mooiste begraafplaatsen van het land.

Op een stormachtige dag in 1917, tijdens de Eerste Wereldoorlog, vaart de torpedoboot Hr. Ms. Pangrango uit voor een patrouille voor de Nederlandse kust. In het vreselijke noodweer valt matroos-torpedist Bartholomeus Bleije van boord. Als de toegeworpen reddingsboei buiten zijn bereik in het kolkende water van het Schulpengat valt, bedenkt luitenant-ter-zee Guus de Jongh zich geen moment en springt de drenkeling na.

Zijn reddingsactie slaagt, maar de krachtsinspanning is zo groot geweest dat De Jongh zelf niet meer aan boord kan komen en verdrinkt. Het overlijden van De Jongh haalt in het hele land de krant. In die tijd is het ondenkbaar dat een officier met gevaar voor eigen leven een matroos probeert te redden. Een nationale inzameling voor zijn hoogzwangere weduwe (de Deense Johanne Hjortshoj) brengt een fors bedrag op.

Twee weken later wordt zijn lichaam gevonden. Voorafgegaan door tamboers, een militair muziekkorps en een vuurpeloton voor een eresalvo lopen kameraden met zijn kist van station Amersfoort naar de Oude algemene begraafplaats Achter Davidshof. Ze worden gevolgd door rijtuigen met de vertegenwoordiger van de Koningin, de opperbevelhebber land- en zeemacht en een indrukwekkende rij officieren en matrozen. Honderden belangstellenden staan langs de route. Matroos Bleije barst in tranen uit, als hij een krans legt op het graf van zijn redder, die een dag eerder precies een jaar getrouwd zou zijn geweest.

Johanne hertrouwt niet, maar blijft Guus tot aan haar dood (in Kolding in 1974) trouw. Op haar verzoek wordt ze in haar trouwjurk gecremeerd. Haar as krijgt een plekje bij het graf van haar Guus, die inmiddels is herbegraven op Rusthof. Een bankje staat naast hun laatste rustplaats.

In Den Helder staat ook een bankje. Deze gedenkbank is in 1919 ter nagedachtenis aan De Jongh gemaakt en in 2013 in oude glorie hersteld. Zijn kleindochter plaatst bij het gerenoveerde monument een krans. Samen met... Barry Bleije, de kleinzoon van de geredde matroos.

Naam: Johan August (Guus) de Jongh

Geboren: Magelang, 24 juli 1891

Overleden: Den Helder, 4 oktober 1917

Graf: R, Afdeling XVIII, grafnr. 1a