Schnaps na executie van 49 gevangenen

21-11-2016

In het hongerige Nederland hebben verzetsmensen op de oostelijke Veluwe een tip gekregen over een vrachtwagen die 3 duizend kilo vlees gaat ophalen. Als ze in het pikkedonker het zware geronk van een motor horen, springen de mannen gewapend de weg op. Maar in plaats van een vrachtwagen treffen ze een open BMW met Duitse officieren.

Meer dan tweehonderd kogels worden afgeschoten. De chauffeur en de passagier achterin sterven, maar de man op de bijrijdersstoel is 'slechts' zwaargewond. Het blijkt de hoogste SS-politiebaas in Nederland te zijn: Hanns Albin Rauter.

De Duitse bezetter reageert meedogenloos. Op 8 maart 1945 worden bij de plaats van de overval, buurtschap Woeste Hoeve, 117 gevangenen geëxecuteerd. Elders in het land laat de bezetter, nog geen twee maanden voor de bevrijding, nog 146 gevangenen doodschieten.

Eén van de ongelukkigen is Gerrit van Dalen uit Papendrecht. Hij heeft als medewerker van de distributiedienst in de kring Alblasserdam levensmiddelenbonnen aan onderduikers verstrekt. Als hij op 28 maart 1944 zelf moet onderduiken, besluit hij zich volledig aan het verzet te wijden. Op de Zuid-Hollandse eilanden staat hij bekend onder de schuilnamen Leen van Beek, Leen van de Eilanden en Leen van Trouw. Op 12 februari 1945 wordt hij in Rotterdam gevangengenomen.

Als kampbewaker Kotälla in Kamp Amersfoort voorleest wie wordt geëxecuteerd, hoort Van Dalen zijn schuilnaam Johan van Kersbergen. De Duitsers zijn nooit achter zijn echte naam gekomen.

In de vroege ochtend van 8 maart 1945, vandaag precies 71 jaar geleden, brengen bewakers de pas 23-jarige Van Dalen met 48 andere gevangenen naar de schietbaan. Na de executie biedt kampcommandant Berg de leden van het door hem geleide vuurpeloton 'Schnaps' aan.

Van de 49 gefusilleerde gevangenen krijgen er 26 na de oorlog een laatste rustplaats op Rusthof, onder wie Van Dalen. Zijn ouders hebben hun enige kind verloren. Op de plek van de executie wordt het nationale monument Gevangene voor het vuurpeloton opgericht, beter bekend als De Stenen Man. Rauter en Berg komen in 1949 zelf voor een vuurpeloton te staan.

Naam:             Gerrit van Dalen

Geboren:        Papendrecht, 5 oktober 1921

Overleden:     Leusden, 8 maart 1945

Graf:               Rusthof, Nederlands Ereveld, Afdeling XIIc, grafnr. 125